Τραγούδια ενάντια στη δικτατορία

“Ήταν σκληρός κι αμείλιχτος ο αγώνας
και όπως λένε ακόμα επικός”.
(Ν. Βαπτσάροφ)

Αύγουστος του 1969 και μετά από ένα μακρύ ταξίδι με το τρένο φτάνω στην Πάντοβα Ιταλίας, τελικό προορισμό και αρχή μιας νέας συναρπαστικής περιόδου της ζωής μου.
Μόλις 18 χρονών, με τον ενθουσιασμό, την αφέλεια και την ανεμελιά της νιότης, νιώθω ευτυχισμένος γιατί βλέπω να αρχίζουν να υλοποιούνται τα όνειρά μου για σπουδές στη σχολή της Βιολογίας.
Παράλληλα όμως, νιώθω να είμαι προβληματισμένος για το κατά πόσο θα ανταποκριθώ στις ανάγκες για την ένταξή μου σε ένα περιβάλλον εντελώς ξένο, χωρίς τη βοήθεια κανενός.
Όπως όμως συμβαίνει σε όλα τα καθώς πρέπει παραμύθια, οι φόβοι μου διαλύθηκαν και όλα βρήκαν το δρόμο τους και με τη σωστή σειρά. Ως δια μαγείας γνώρισα και συνδέθηκα και με άλλους Έλληνες και ιδιαίτερα πρωτοετείς σαν κι εμένα φοιτητές και μάλιστα ω του θαύματος με καταβολές αριστερές πολιτικά και θέσεις ενάντια στη δικτατορία. Με τον καιρό πήραν το δρόμο τους οι προτεραιότητες σχετικά με τις υποχρεώσεις σε προσωπικό επίπεδο για παρακολούθηση των πανεπιστημιακών σπουδών και την υποχρέωση για συμμετοχή στην ανάπτυξη του αντιδικτατορικού αγώνα.
Μέσα σ΄ένα τέτοιο περιβάλλον ένιωσα την ανάγκη να βουτήξω στα βαθιά και να δοκιμάσω την έφεσή μου για τη δημιουργία τραγουδιών με ένα περιεχόμενο καθαρά πολιτικό. Βάρναλης, Ρίτσος, αλλά και Μπρεχτ, Νερούδα (ποιήματα σε δική μου μετάφραση από τα Ιταλικά στα Ελληνικά) καθώς και άλλοι ΄Ελληνες και ξένοι ποιητές με ενέπνευσαν και μελοποίησα δεκάδες τραγούδια.

Αρωγός στην προσπάθειά μου αυτή, η ενθουσιώδης υποδοχή και ανταπόκριση όσων γίνονταν κοινωνοί. Με τον καιρό και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας έφτασαν προτάσεις από Ιταλική δισκογραφική εταιρεία για την έκδοσή τους. Όμως οι προτάσεις αυτές καθώς και η προτροπή συναγωνιστών και συντρόφων αμέσως μετά τη δικτατορία για δημοσιοποίησή τους σκόνταψαν στην αρνητική απόφαση της καθοδήγησης.
Σήμερα, 50 χρόνια μετά, θεωρώ υποχρέωσή μου να βγουν τελικά από το συρτάρι
– γιατί το περιεχόμενό τους εξακολουθεί να είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε
-γιατί πολλοί παλιοί σύντροφοι και συναγωνιστές εξακολουθούν να με πιέζουν για τη δημοσιοποίησή τους
-γιατί τα τραγούδια αυτά με σημάδεψαν και καθόρισαν την πορεία μου στη ζωή.
Τάσος Γκρους (Μινώταυρος)

Υ.Γ.1. Η ηχογράφηση της πλειοψηφίας των τραγουδιών έχει γίνει με πρωτόλεια μέσα (κασετόφωνο ή μπομπινόφωνο) την εποχή που γράφτηκαν με τη φωνή μου και συνοδεία κιθάρας. Εξαίρεση η ηχογράφηση σε στούντιο με επαγγελματίες μουσικούς των τραγουδιών σε ποίηση Κώστα Βάρναλη. Τραγουδά ο εξαιρετικός μουσικός και τραγουδοποιός Αλέξανδρος Καψοκαβάδης, ο οποίος έχει της επιμέλεια των τραγουδιών και τα έχει ενορχηστρώσει χωρίς να δεχθεί καμία αμοιβή.
Αλέξανδρε, ένα τεράστιο ευχαριστώ.

Υ.Γ.2. Είναι αφιερωμένα στη μνήμη του γιού μου Γιώργου, ο οποίος τα έζησε από πρώτο χέρι και πάντοτε ήταν συναισθηματικά δεμένος με αυτά.

Υ.Γ.3. Σε στιγμές κρίσιμες πολιτικά στροβιλίζονται μέσα στο μυαλό μου οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου στο ποίημα “Χρέος”, μέρος της συλλογής “Πέτρινος Χρόνος” :
“Ακόμα δε μιλήσαμε, δεν είπαμε ακόμα το δικό μας τραγούδι…
Αργήσαμε σύντροφε, αργήσαμε πολύ, πρέπει να πούμε το τραγούδι μας”.

Τ. Γ. (Μ.)

Ο Άνθρωπος με το γαρύφαλλο

“Ήταν σκληρός κι αμείλιχτος ο αγώνας
και όπως λένε ακόμα επικός”.
(Ν. Βαπτσάροφ)

Αύγουστος του 1969 και μετά από ένα μακρύ ταξίδι με το τρένο φτάνω στην Πάντοβα Ιταλίας, τελικό προορισμό και αρχή μιας νέας συναρπαστικής περιόδου της ζωής μου.
Μόλις 18 χρονών, με τον ενθουσιασμό, την αφέλεια και την ανεμελιά της νιότης, νιώθω ευτυχισμένος γιατί βλέπω να αρχίζουν να υλοποιούνται τα όνειρά μου για σπουδές στη σχολή της Βιολογίας.
Παράλληλα όμως, νιώθω να είμαι προβληματισμένος για το κατά πόσο θα ανταποκριθώ στις ανάγκες για την ένταξή μου σε ένα περιβάλλον εντελώς ξένο, χωρίς τη βοήθεια κανενός.
Όπως όμως συμβαίνει σε όλα τα καθώς πρέπει παραμύθια, οι φόβοι μου διαλύθηκαν και όλα βρήκαν το δρόμο τους και με τη σωστή σειρά. Ως δια μαγείας γνώρισα και συνδέθηκα και με άλλους Έλληνες και ιδιαίτερα πρωτοετείς σαν κι εμένα φοιτητές και μάλιστα ω του θαύματος με καταβολές αριστερές πολιτικά και θέσεις ενάντια στη δικτατορία. Με τον καιρό πήραν το δρόμο τους οι προτεραιότητες σχετικά με τις υποχρεώσεις σε προσωπικό επίπεδο για παρακολούθηση των πανεπιστημιακών σπουδών και την υποχρέωση για συμμετοχή στην ανάπτυξη του αντιδικτατορικού αγώνα.
Μέσα σ΄ένα τέτοιο περιβάλλον ένιωσα την ανάγκη να βουτήξω στα βαθιά και να δοκιμάσω την έφεσή μου για τη δημιουργία τραγουδιών με ένα περιεχόμενο καθαρά πολιτικό. Βάρναλης, Ρίτσος, αλλά και Μπρεχτ, Νερούδα (ποιήματα σε δική μου μετάφραση από τα Ιταλικά στα Ελληνικά) καθώς και άλλοι ΄Ελληνες και ξένοι ποιητές με ενέπνευσαν και μελοποίησα δεκάδες τραγούδια.

Αρωγός στην προσπάθειά μου αυτή, η ενθουσιώδης υποδοχή και ανταπόκριση όσων γίνονταν κοινωνοί. Με τον καιρό και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας έφτασαν προτάσεις από Ιταλική δισκογραφική εταιρεία για την έκδοσή τους. Όμως οι προτάσεις αυτές καθώς και η προτροπή συναγωνιστών και συντρόφων αμέσως μετά τη δικτατορία για δημοσιοποίησή τους σκόνταψαν στην αρνητική απόφαση της καθοδήγησης.
Σήμερα, 50 χρόνια μετά, θεωρώ υποχρέωσή μου να βγουν τελικά από το συρτάρι
– γιατί το περιεχόμενό τους εξακολουθεί να είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε
-γιατί πολλοί παλιοί σύντροφοι και συναγωνιστές εξακολουθούν να με πιέζουν για τη δημοσιοποίησή τους
-γιατί τα τραγούδια αυτά με σημάδεψαν και καθόρισαν την πορεία μου στη ζωή.

Τάσος Γκρους (Μινώταυρος)

Υ.Γ.1. Η ηχογράφηση της πλειοψηφίας των τραγουδιών έχει γίνει με πρωτόλεια μέσα (κασετόφωνο ή μπομπινόφωνο) την εποχή που γράφτηκαν με τη φωνή μου και συνοδεία κιθάρας. Εξαίρεση η ηχογράφηση σε στούντιο με επαγγελματίες μουσικούς των τραγουδιών σε ποίηση Κώστα Βάρναλη. Τραγουδά ο εξαιρετικός μουσικός και τραγουδοποιός Αλέξανδρος Καψοκαβάδης, ο οποίος έχει της επιμέλεια των τραγουδιών και τα έχει ενορχηστρώσει χωρίς να δεχθεί καμία αμοιβή.
Αλέξανδρε, ένα τεράστιο ευχαριστώ.

Υ.Γ.2. Είναι αφιερωμένα στη μνήμη του γιού μου Γιώργου, ο οποίος τα έζησε από πρώτο χέρι και πάντοτε ήταν συναισθηματικά δεμένος με αυτά.

Υ.Γ.3. Σε στιγμές κρίσιμες πολιτικά στροβιλίζονται μέσα στο μυαλό μου οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου στο ποίημα “Χρέος”, μέρος της συλλογής “Πέτρινος Χρόνος” :
“Ακόμα δε μιλήσαμε, δεν είπαμε ακόμα το δικό μας τραγούδι…
Αργήσαμε σύντροφε, αργήσαμε πολύ, πρέπει να πούμε το τραγούδι μας”.

Πατήστε το  playlist-videos για να ακούσετε τα τραγούδια της playlist «Ελεύθερος Κόσμος»

Σημειώσεις για τα τραγούδια

Κώστας Βάρναλης

Ελεύθερος Κόσμος

Τα ποιήματα του Κώστα Βάρναλη μελοποιήθηκαν μεταξύ 1970 και 1971 από τον Τάσο Γκρους.

Πατήστε το  playlist-videos για να ακούσετε τα τραγούδια της playlist «Τραγούδια ενάντια στη Δικτατορία»

Σημειώσεις για τα τραγούδια

Γιάννης Ρίτσος

Πέτρινος Χρόνος

Αυτά τα ποιήματα γράφτηκαν στη Μακρόνησο τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1949 στο «4ο τάγμα» πριν ακόμη ο ποιητής βιώσει όλο τον τρόμο του «2ου τάγματος». Τα χειρόγραφα αυτά είχαν τοποθετηθεί θαμμένα στη γη μέσα σε μπουκάλια σφραγισμένα. Ξεθάφτηκαν τον Ιούλιο του 1950 και μελοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ 1971-1973.

 

Αραγκόν

Πρέπει να ξέρεις να χαιρετήσεις τον Ρίτσο και να φωνάξεις με στεντόρεια φωνή: “είναι σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους και μοναδικούς ποιητές“. Απ΄την πλευρά μου ήταν εδώ και πολύ καιρό που τίποτα δεν μου προκαλούσε την βίαιη συγκίνηση μιας ιδιοφυίας όπως αυτό το ποίημα.

Κώστας Γιαννόπουλος

Ο Αίας τ’ανταρτόπουλο

Γεννήθηκε στις 23/9/1923 και εκτελέστηκε στην Αγία Ειρήνη της Αίγινας στις 7/5/1948. Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης από το 3ο παγκόσμιο φεστιβάλ της νεολαίας και των φοιτητών του Βερολίνου για το τραγούδι “Ο Αίας τ’ ανταρτόπουλο“.

Πάμπλο Νερούδα

Το Βουνό και το Ποτάμι / Η Πεθαμένη

Τα δύο ποιήματα του Πάμπλο Νερούδα (γραμμένο στα Ιταλικά) μεταφράστηκαν και μελοποιήθηκαν από τον Τάσο Γκρους το 1972.

Ναζίμ Χικμέτ

Νανούρισμα

Το νανούρισμα αυτό μελοποιήθηκε το 1970.

Κώστας Καρυωτάκης

Ο Μιχαλιός

Η μελοποίηση αυτού του ποιήματος έγινε το 1974.

Ασημάκης Πανσέληνος

Άδειο ονειροπόλημα / Τριμελές Πλημμελειοδικείο 

Τα ποιήματα του Ασημάκη Πανσέληνου μελοποιήθηκαν το 1974.

Νικόλα Γιόνκοφ Βαπτσάροφ

Η Φάμπρικα / Ανάμνηση / Το τελευταίο γράμμα / Ήταν σκληρός και αμείλικτος αγώνας

Γεννήθηκε το 1909 και τουφεκίστηκε στις 23 του Ιούλη του 1942 για την αντιφασιστική του Δράση. Τα ποιήματα αυτά μελοποιήθηκαν το 1973.

Πατήστε το  playlist-videos για να ακούσετε τα τραγούδια της playlist «Μπέρτολντ Μπρεχτ / Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο»

Σημειώσεις για τα τραγούδια

Μπέρτολντ Μπρεχτ

Αυτοί που βρίσκονται  ψιλά / Αυτοί που αρπάνε το φαΐ από το τραπέζι / Στη γέννηση ενός παιδιού /  Ο διάολος / Τραγούδι ενάντια στον πόλεμο

Τα πέντε ποιήματα του Μπέρτολντ Μπρεχτ ανήκουν στη συλλογή “Γενιές Σημαδεμένες” που κυκλοφόρησε σε βιβλίο-cd to 2010. Εκτός από τα ποιήματα “Στη γέννηση ενός παιδιού” και “Αυτοί που αρπάνε το φαΐ από το τραπέζι“, τη μετάφραση των οποίων έχει κάνει ο Μάριος Πλωρίτης, τα υπόλοιπα 3 έχουν μεταφραστεί από τον Τάσο Γκρους.

Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο

Μελοποιήθηκε μεταξύ του 1973-1974

Πατήστε το  playlist-videos για να ακούσετε τα τραγούδια της playlist «Φεστιβάλ Ιθάκης»

Πατήστε το  playlist-videos για να ακούσετε τα τραγούδια της playlist «Γενιές Σημαδεμένες»